Rozcięgno podeszwowe – jak okiełznać ból w stopie?

Rozcięgno podeszwowe to gęsta, włóknista struktura tkanki łącznej rozciągająca się pomiędzy przyśrodkową częścią guza piętowego a paliczkami proksymalnymi palców stopy. Zapewnia ona podporę dla łuku podłużnego stopy. Odpowiada ona na amortyzowanie obciążeń powstających w trakcie ruchu (działa jak sprężyna kumulując i oddając energię), jest stabilizatorem dynamicznym (mechanizm kołowrotka) oraz statycznym. Niestety wraz z wiekiem traci ona elastyczność a dodatkowo ulega przeciążeniom prowadzącym do stopniowo rozwijających się przeciążeń w jej obszarze.

W grupie sportowców uprawiających bieganie, długodystansowe chodzenie, tenis taniec czy koszykarstwo możemy zaobserwować częściej niż w innych dyscyplinach sportowych występowanie dolegliwości związanych z przeciążeniem rozcięgna podeszwowego. Niestety dolegliwości ze strony tej struktury występują również bardzo często u osób, które ze sportem niewiele mają wspólnego. Przyczyną powstawania tych objawów są najczęściej powtarzające się mikrourazy w obrębie tkanki, związane z uderzaniem pięty o podłoże. Najczęściej dotyka osób w średnim wieku z nadwagą (podwyższone BMI jest istotnym czynnikiem predysponującym do wystąpienia problemów w obszarze rozścięgna), zmuszonych do stania lub poruszania się po twardym podłożu.

Dolegliwości bólowe są mocno odczuwane rano, zaraz po wstaniu z łóżka lub po dłuższym odpoczynku i przyjmują postać ostrego kłucia, które pacjent doskonale jest w stanie zlokalizować (jeżeli objawy są rozlane, pacjent odczuwa pieczenie, drętwienie to problem pochodzi najprawdopodobniej z układu nerwowego a dokładniej n. piszczelowego).

Ocena ruchomości w obrębie rozcięgna wykonywana jest poprzez wyprost palucha. Zakres ruchu powinien być symetryczny w obydwu stopach. Oceniając ten parametr, musimy pamiętać, że czasami u starszych pacjentów mogą występować zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu śródstopno-palcowego bliższego, ograniczające zakres ruchu.

Jeżeli dojdzie do zmian przeciążeniowych w obszarze rozcięgna na obrazie USG możemy zauważyć zatarcie charakterystycznej włókienkowatej budowy tej struktury. Najczęściej do zaburzeń dochodzi w obszarze przyczepu do kości piętowej.

Jakie czynniki mają wpływ na powstawanie zaburzeń w obrębie rozcięgna?

• Nadwaga (BMI>27).
• Zaburzenie zgięcia grzbietowego w stopie (występujące asymetrycznie).
• Urazy w obrębie stopy występujące w przeszłości (złamania, skręcenia).
• Asymetria długości kończyn dolnych.
• Powtarzające się mikrourazy związane z wykonywaną pracą lub aktywnością sportową.

W jaki sposób możemy leczyć zaburzenia w obrębie rozcięgna?

Najpopularniejszą formą działania jest fizjoterapia. Zastosowanie znajdują tutaj zabiegi takie jak:

• fala uderzeniowa,
• szeroko pojęta fizykoterapia stosowana w celu modyfikacji dolegliwości bólowych (laseroterapia, ultradźwięki, pole magnetyczne, jonoforeza),
• terapia manualna, mięśniowo-powięziowa w obszarze rozcięgna oraz mięśni stopy i łydki,
• poprawa zakresu ruchu w stawie skokowym (zgięcie grzbietowe – o ile występuje ograniczenie) oraz w stawie śródstopno – palcowym (mobilizacje, streching, rolowanie),
• kinezjologytaping (aplikacja na rozcięgno oraz ścięgno Achillesa i mięśnie łydki)
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie wewnętrznej strony stopy (drobne mięśnie stopy wspomagają napięcie w obrębie rozcięgna podeszwowego).

Ćwiczenia wykonujemy stojąc na stopniu z pięto poza jego krawędziom. Napięcie rozcięgna podeszwowego – ruch koncentryczny i ekscentryczny w stawie skokowym (wspięcie na palce i opuszczenie pięty w dół). Początkowo wykonujemy stojąc obunóż, stopniowo jednak przechodzimy z obciążeniem na jedną kończynę dolną. Kolejnym etapem jest zastosowanie obciążenia dodatkowego w postaci ciężarków, plecaka obciążeniowego. W trakcie terapii pacjent może, a nawet powinien odczuwać niewielkiego stopnia nasilenie dolegliwości bólowych. Nie może ono jednak po odpoczynku zwiększać się.

Alternatywną formą leczenia jest stosowanie ostrzykiwania z kortykosteroidów w okolicy przyczepu rozcięgna do kości piętowej. Wykonuje je ortopeda. Dają one zmniejszenie dolegliwości bólowych mają jednak również skutki uboczne.

Zawsze możemy również zastosować wkładkę do butów. Pamiętać jednak należy, że powinna ona być zrobiona indywidualnie dla każdego, w ośrodku posiadającym odpowiedni sprzęt do oceny rozkładu obciążenia w stopie (w statyce i dynamice) oraz wykonującym takie wkładki indywidualnie dla każdego. Tylko wtedy możemy mieć pewność, że spełni ona swoją funkcję i wspomagać będzie proces powrotu do pełnej aktywności.

Często zdarza się, że problem z przeciążeniem rozcięgna podeszwowego a dolegliwościami ze strony ostrogi piętowej traktowany jest zamiennie. Tymczasem są to zupełnie różne dolegliwości. Należy je zróżnicować (nie zawsze będzie to możliwe bez wykonania zdjęcia RTG oraz badania USG) oraz leczyć w sposób adekwatny do zdiagnozowanej dysfunkcji.

Leczenie dolegliwości ze strony rozścięgna podeszwowego jest procesem długotrwałym i wymaga konsekwentnych działań. Niejednokrotnie ustąpienie dolegliwości oraz prawidłową przebudowę strukturalną obserwuje się dopiero po 6-12 miesiącach regularnie i sumiennie prowadzonej terapii. Oczywiście w skład terapii muszą wchodzić ćwiczenia, uwzględniające progresję treningu, odpowiednio dobrane obuwie (zapewniające komfortowe podparcie łuków stopy) oraz w miarę możliwości unikanie czynności prowadzących do dużego nacisku w okolicy pięty. Alternatywą dla leczenia zachowawczego jest postępowanie chirurgiczne. Niestety nie gwarantuje ono trwałej poprawy a nawet w literaturze można odnaleźć informacje mówiące o tym, że odsetek powodzenia wynosi 50-85%.

---

Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.