Lecznicze działanie zimna

Korzystne działanie zimna na organizm człowieka znane jest już od czasów starożytnych. Najwcześniejsze wzmianka o wykorzystaniu zimna zawarta jest w papirusie z około 2500 r. p.n.e. Już Hipokrates (ojciec współczesnej medycyny) zalecał stosowanie zimna w celu zmniejszenia obrzęku, krwawienia i bólu (stosowano wtedy zimną wodę, śnieg lub lód). (1) Wprowadzenie do praktyki leczniczej krioterapii znanej przez nas współcześnie, przypisuje się japońskiemu doktorowi Toshivo Yamauchiemu. Skonstruował on pierwsze przenośne krioaplikatory, a w roku 1978 pierwszą na świecie komorę kriogeniczna. Ciekawostką jest, że początkowo doktor Yamauchi testował ją na więźniach, którzy jak się okazało, po jego zastosowali stawali się odprężeni i zrelaksowani (2).

Obecnie chętnie wykorzystywane jest ona w fizjoterapii oraz odnowie biologicznej. To, w jaki sposób nasz organizm zareaguje na zimno uzależnione jest przede wszystkim od: ƒ

• różnicy temperatur między źródłem zimna a organizmem, ƒ
• ilości ciepła i szybkości, z jaką zostaje odebrane organizmowi, ƒ
• czasu oddziaływania bodźca na organizm.

Stosowanie zimna na organizm ludzki może się odbywać na dwa sposoby:

• miejscowo – okłady woreczkami wypełnionymi schłodzonym żelem silikonowym, masaż kostkami lodu, kąpiele w śniegu, aerozole oziębiające, jednorazowe kompresy chłodzące. W przypadku tych metod temperatura wacha się od 0°C do -5°C, a czas zabiegu powinien wynosić od kilku do nawet 20 min. Najpopularniejsze w chwili obecnej staje się schładzanie ciała np. parami ciekłego azotu.
• ogólnoustrojowe – z zastosowaniem kriokomory, kriosauny czy też kąpieli w zimnej wodzie (morsowanie) (3).

W jaki sposób nasz organizm reaguje na zimno?

Obniżenie temperatury otoczenia do wartości niższych od obojętnych uruchamia mechanizmy termoregulacyjne, mające na celu zmniejszenie utraty ciepła. Możemy podzielić je na dwie fazy.

Faza I – w której organizm uruchamia mechanizmy obronne chroniące przed nadmierną utratą ciepła:

• dochodzi do zwężenia naczyń krwionośnych,
• zmniejsza się ukrwienia skóry, możemy zauważyć bladość oraz ochłodzenie powierzchni ciała,
• organizm powoli zmniejsza temperaturę skóry, mięśni, stawów,
• zmniejszeniu ulega również przemiana materii,
• wzrasta natomiast napięcie mięśni szkieletowych,
• obserwujemy również wzrost ciśnienia tętniczego i żylnego krwi.

Faza II – w której obserwujemy poszerzenia naczyń krwionośnych co związane jest z przekrwieniem tkanek:

• rozszerzeniu ulegają naczynia krwionośne,
• zwiększa się ukrwienia skóry (obserwujemy na jej powierzchni rumień oraz ocieplenie),
• dochodzi do powolnego wzrostu temperatury tkanek,
• zwiększa się przemiana materii oraz napięcie mięśni szkieletowych,
• dochodzi do spadku ciśnienia tętniczego i żylnego krwi (4).

Bardzo ciekawe jest działanie temperatur kriogenicznych na cały organizm ludzki (krioterapia ogólnoustrojowa). Zabieg taki odbywa się najczęściej w komorze składającej się z przedsionka oraz komory właściwej. W przedsionku przebywamy około 30 sekund a temperatura tam panująca wacha się w przedziale od -60°C do -70°C. Następnie osoba poddawana zabiegowi przechodzi do komory właściwej gdzie temperatura wynosi około -120°C do – 140°C i pozostaje tam przez około 2,5 minuty. Bardzo dobre efekty uzyskuje się, gdy bezpośrednio po wyjściu z kriokomory organizm poddany jest ćwiczeniom ogólnoustrojowym.

Do zabiegu należy się odpowiednio przygotować: opaska na uszy, maseczka na twarz, rękawiczki i skarpety (najlepiej bawełniane) oraz np. strój kąpielowy dla odważnych (im większa powierzchnia ciała, na którą bezpośrednio działają takie temperatury, tym lepiej) lub spodenki i koszulka bez rękawków dla mniej zaprawionych.

Działanie temperatur kriogenicznych stosowanych ogólnoustrojowo wywołuje w organizmie człowieka wiele korzystnych reakcji fizjologicznych:

• działanie przeciwbólowe (zimno wyłącza czynnościowo włókna przewodzące ból oraz zmniejsza szybkość przewodnictwa bodźców bólowych),
• przeciwobrzękowe (pojawia się przekrwienie tętnicze w okolicy obrzęków okołostawowych, z równoczesnym zwiększeniem filtracji włośniczkowej, poprawą drożności naczyń chłonnych drenujących przestrzeń międzykomórkową oraz zwiększeniem przepływu chłonki w naczyniach limfatycznych),
• przeciwzapalne (obserwujemy spadek wartości odczynu Biernackiego –OB i stężenia markerów stanu zapalnego: białka ostrej fazy CRP (C-reactive protein), mukoproteidów, fibrynogenu oraz immunoglobulin IgG i IgA oraz interleukin prozapalnych (IL-2 i IL-8), a także znamienny wzrost stężenia interleukiny przeciwzapalnej IL-10),
• nerwowo-mięśniowe (dochodzi do zmniejszenia napięcia mięśniowego),
• krążeniowe (głównie wpływ na mikrokrążenie –w pierwszej fazie po zabiegu zmniejsza się ono, natomiast w fazie II gwałtownie zwiększa się prowadząc do wzrostu ukrwienia tkanek, zwiększenie dowozu tlenu i substancji odżywczych oraz zwiększenia usuwania toksyn z organizmu,
• immunologiczne (temperatury kriogeniczne stosowane ogólnoustrojowo prowadzą do zwiększenia odporności komórkowej i humoralnej),
• poprawa wydolności organizmu oraz zwiększają wydolność beztlenową w dyscyplinach sportowych wymagających prędkości i siły,
• korzystny wpływ na psychikę pacjentów, wyrażający się m.in. poprawą nastroju, uczuciem relaksacji, ustąpieniem uczucia zmęczenia oraz poprawą jakości zasypiania i snu (5).

Kontrolowane poddawanie się działaniom zimna może być świetną alternatywą dla utrzymania pełnej sprawności i zastymulowania organizmu do większej samoregeneracji oraz poprawy jego funkcjonowania. Warto zabiegi te wpisać sobie na stałe do kalendarza i korzystać z nich regularnie.

---

Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.