Co najczęściej boli w kolanie?
Staw kolanowy to niezwykle skomplikowany staw, narażony na duże przeciążenia i siły działające w trakcie codziennych aktywności fizycznych. W zasadzie każdy z nas, choć raz w życiu odczuwał dyskomfort lub ból w okolicy kolana i często zastanawiamy się, jaka struktura wywołuje te dolegliwości i jak możemy sobie z nimi radzić.
Funkcjonalnie staw kolanowy zbudowany jest z trzech stawów i są to, patrząc od góry:
- staw rzepkowo – udowy,
- staw udowo-piszczelowy (największy staw),
- staw piszczelowo – strzałkowy bliższy.
Potocznie mówiąc „staw kolanowy” mamy na myśli staw udowo-piszczelowy.
Kolano jest stawem nietypowym. Znajduje się tu największa trzeszczka (rzepka), największa maziówka (ok. 200 cm² powierzchni), położony jest powierzchniowo (mamy łatwość jego palpacji – możemy wyczuć ocieplenie oraz obrzęk). Dolegliwości w tym obszarze rzadko dają ból przeniesiony w inne obszary, najczęściej ból jest zlokalizowany w pobliżu miejsca uszkodzenia struktur stawowych (wyjątek stanowią dolegliwości związane z układem nerwowym). Oprócz struktur kostnych w skład stawu wchodzą więzadła, troczki, łąkotki, błona maziowa, torebka stawowa.
Co najczęściej boli w kolanie?
Zadając sobie to pytanie w przypadku sportowców możemy powiedzieć, że najczęściej dochodzi do uszkodzeń mechanicznych, które zlokalizowane są w kilku strukturach stawu kolanowego.
Uszkodzenie więzadeł: krzyżowego-przedniego (ACL) oraz więzadła krzyżowego tylnego (PCL), więzadła pobocznego przyśrodkowego (MCL). Więzadła to struktury, które zlokalizowane są w stawie kolanowym i przebiegają wewnątrzstawowo ale i zewnątrzstawowo. Odpowiadają one za kierunek ruchu w stawie, ograniczają wychylenie wykraczające poza ruchomość stawu, przeciwdziałają nadmiernemu odchylaniu się od siebie części kości, które w połączeniu tworzą staw. Leczenie w przypadku uszkodzeń więzadeł można podzielić na:
- operacyjne (rekonstrukcja, szycie),
- zachowawcze.
Decyzję o tym, która to będzie forma podejmuje zespół medyczny wraz z chorym i uzależniona jest ona od uszkodzeń współistniejących, oczekiwać chorego oraz jego aktywności fizycznej, wieku, motywacji i wielu innych.
Uszkodzenia łąkotek: przyśrodkowej i/lub bocznej (występujące niezależnie lub z równoczesnym uszkodzeniem więzadeł krzyżowego przedniego oraz więzadła pobocznego piszczelowego – MCL). Łąkotki odpowiadają między innymi za:
- przenoszenie obciążeń,
- absorpcję drgań i wstrząsów,
- stabilizację mechaniczną,
- rozprowadzanie płynu stawowego.
Uszkodzenie w tym obszarze może przebiegać, jako pęknięcie lub zmiany zwyrodnieniowe (częściej występują one u osób z długotrwałą niestabilnością stawu). Leczenie dzielimy na operacyjne oraz nieoperacyjne.
Uszkodzenia chrząstki stawowej – występujące, jako element zmian zwyrodnieniowych lub współistniejące z uszkodzeniem ścięgien i łąkotek.
W jaki sposób należy ocenić powstały uraz?
Najważniejsze elementy oceny to przede wszystkim mechanizm uszkodzenia. Analizując sytuację, w której pacjent poczuł pierwsze dolegliwości, możemy wnioskować (znając biomechanikę stawu), co też mogło ulec uszkodzeniu w danym ruchu. Kolejnym elementem jest wielkość dolegliwości bólowych, oraz ich lokalizacja. Nie wszystkie struktury w stawie są unerwione w taki sam sposób i nie wszystkie dają duże nasilenie dolegliwości. Kolejnym elementem jest badanie ruchomości stawu oraz ocena ograniczeń, które pojawiły się po urazie. Sprawdzamy jednak nie tylko ograniczenia ruchu, ale i nadruchomość (niestabilność) w obrębie stawu (wynikająca np. z całkowitego zerwania więzadła ACL). Badamy również wielkość obrzęku oraz czas, jaki upłynął od urazu do jego pojawienia się.
Kolejną grupą dysfunkcji, które prowadzą do bólu w stawie są przeciążenia, zarówno te w wyniku jednorazowego dużego wysiłku fizycznego czy też w wyniku sumujących się mikrourazów. Bardzo często mamy do czynienia ze zmianami przeciążeniowymi w przypadku osób uprawiających narciarstwo, trenujących bieganie, tenis ziemny czy gry zespołowe. Często pojawiają się one również u osób, które po latach niewielkiej aktywności ruchowej postanowiły uprawiać jakiś sport i robią to w sposób nieumiejętny (błędy treningowe, za duże obciążenia, niewłaściwa technika). W takich przypadkach pojawiają się uszkodzenia chrząstki stawowej i chonodromalacja w obrębie rzepki.
Staw kolanowy jest strukturą, w której bardzo często tworzą się zmiany zwyrodnieniowe. Występują one najczęściej u osób po 50 roku życia, jednak młody wiek nie chroni przed ich powstawaniem. Coraz częściej pojawiają się pacjenci w coraz młodszej grupie wiekowej, na co wpływ ma wiele czynników (nadwaga, zmiany zwyrodnieniowe tworzące się po powtarzających się mikrourazach, błędy treningowe, ale i zmiany o podłożu genetycznym – już dziś wiemy, że genetyka a właściwie epigenetyka jest jednym z elementów predysponujących do powstania zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym).
Kolejnym czynnikiem nasilającym dolegliwości bólowe w stawie kolanowym są choroby zapalne z RZS (reumatoidalnym zapaleniem stawów) na czele. W wyniku toczącego się procesu zapalnego objęte zostają stawy i narządy wewnętrzne. Obserwujemy tutaj postępujące zniekształcenia oraz usztywnienia stawów. Nie znamy dokładnych przyczyn jej powstania. Wśród prawdopodobnych przyczyn wymienia się między innymi:
- czynniki genetyczne (epigenetyczne),
- zaburzenia ze strony układu immunologicznego,
- stres,
- uzależnienie od alkoholu, nikotyny,
- płeć (częściej chorują kobiety),
- czynniki hormonalne (związane z płcią ),
- przebyte w przeszłości zakażenia.
Ból w przypadku RZS jest nieodłącznym elementem tej choroby, to on uniemożliwia niejednokrotnie prawidłowe funkcjonowanie i prowadzi do niepełnosprawności. W przypadku schorzeń reumatologicznych bardzo ważne jest jak najszybsze postawienie diagnozy i rozpoczęcie leczenia.
Ból w stawie kolanowych to powszechna dolegliwość. Nie należy jej jednak bagatelizować. Może ona w przyszłości doprowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych i funkcjonalnych. Prawidłowo przeprowadzone badanie funkcjonalne (przeprowadzone przez fizjoterapeutę) oraz badanie lekarskie, które wykonuje ortopeda, traumatolog pomogą w zaplanowaniu postępowania medycznego indywidualnego dla każdego pacjenta.
Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.