Aktywność sportowa a powstawanie zmian zwyrodnieniowych

Głównym czynnikiem decydującym o stanie zdrowia jest styl życia. Coraz większa świadomość sprawia, że jesteśmy w stanie korygować nieprawidłowości, dzięki czemu może poddawać swoje zdrowie pewnej kontroli. Prawidłowe odżywianie (nie tylko pod względem, jakości posiłków, ale i ich regularności), sposób spędzania wolnego czasu, higiena snu, kontakty interpersonalne oraz aktywność fizyczna. Zachowania te powinna oczywiście cechować regularność.

Niewątpliwie aktywne życie prowadzi do wielu pozytywnych aspektów w naszym ciele. Układ krążeniowo-oddechowy, układ mięśniowo-szkieletowy, układ nerwowy, układ wydzielania wewnętrznego, odpowiednio dawkowany ruch przynosi same korzyści. Niestety możliwe jest również potencjalnym czynnikiem prowadzącym do wcześniejszego powstawania zmian zwyrodnieniowych. Do tej pory identyfikowane one były z osobami w piątej, szóstej dekadzie życie. Dzięki postępującemu rozwojowi obrazowych metod diagnostycznych takich jak rezonans magnetyczny, ultrasonografia, tomografia komputerowa wiemy, że mogą one powstawać u młodych ludzi niejednokrotnie już w okolicach dwudziestego roku życia.

Pierwotne zmiany zwyrodnieniowe powstają najprawdopodobniej na skutek zaburzeń genetycznych, jednak etiologia ich powstania nie jest jasna i poznana do końca. Genetyczne uwarunkowania mają największy wpływ na powstawanie zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów rąk oraz stawach kończyn dolnych. Wpływ dziedziczenia na tworzenie zmian stwierdzono w 60% przypadków w stawie biodrowym a w 40% w odniesieniu do stawu kolanowego. Geny kodują białka, które biorące udział w katabolicznych przemianach chondrocytów. Najdokładniej zostały zbadane pod tym względem geny: FRZB i GDF5.

Mając więc w bliskiej rodzinie osobę u której obserwuje się takie zmiany należy pamiętać, że mogą one być przekazane kolejnym pokoleniom w „prezencie” i nadmierna eksploatacja stawów kolanowych czy biodrowych w trakcie aktywności sportowych może doprowadzi do przyspieszonego rozwijania się zaburzeń w obrębie stawów oraz nasilenia objawów choroby zwyrodnieniowej.

W związku z dużym znaczeniem sportu w społeczeństwie prowadzonych jest wiele badań w chwili obecnej oceniających wpływ określonych dyscyplin sportowych na powstawanie zmian zwyrodnieniowych.

Badania prowadzone przez Magnusa i wsp. pokazały, że szansa na wystąpienie ryzyka zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym uległa podwojeniu, a konieczność endoprotezoplastyki była 2,5 razy wyższa u byłych sportowców niż w grupie kontrolnej.

Niezwykle wiarygodne dane pokazały też długotrwałe badania oceniające korzystny wpływ aktywności ruchowej, które przedstawił Hootman i wsp.

Obserwacji poddano 5283 dorosłych. Po 12,8 latach dokonano ponownego badania. Z przeprowadzonej analizy wynikało, że :

aktywność fizyczna w czasie wolnym (spacery, bieganie, jogging, jazda na rowerze, pływanie, sporty z użyciem rakiety) i inne intensywne sporty (tj. ćwiczenia z rozciąganiem, gimnastyczno-rytmiczne, siłowe) nie zwiększyły ryzyka zapadalności na zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego i kolanowego niezależnie od rodzaju i objętości (intensywność, czas, częstotliwość i rodzaj odkształcenia) prowadzonej aktywności.

Z kolei badania opublikowane w Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy z 2017 roku pokazały, że różnice w narażeniu na zmiany zwyrodnieniowe st. biodrowego czy kolanowego są uzależnione od częstotliwości i intensywności biegu. Ogólna częstość występowania osteoarthrosis (zmian zwyrodnieniowych) stawu biodrowego i kolanowego wynosiła:

• 13,3% u zawodników z wysokim obciążeniem treningowym,
• 3,5%– u biegaczy rekreacyjnych,
• 10,2% w grupie kontrolnej.

Można więc wywnioskować, że rekreacyjne bieganie zmniejsza ryzyko powstawania zmian zwyrodnieniowych w stawach kończyn dolnych w porównaniu z osobami niebiegającymi oraz tymi, które uprawiają ten sport w formie wyczynowej.

Jakie jeszcze sporty mogą przyspieszyć powstawanie zmian degeneracyjnych stawów u młodych ludzi? Na pewno tenis ziemny, narciarstwo zjazdowe, ale i ćwiczenia np. na trampolinach. Również intensywne treningi on line z popularnymi teraz trenerkami mogą prowadzić do uszkodzeń chrząstki stawowej pod warunkiem, że są wykonywane bez należytej dbałości o szczegóły techniczne.

Kontrowersyjną kwestią są sporty typowo siłowe oraz trening kulturystyczny z dużym obciążeniem zewnętrznym na siłowniach. Obiegowa opinia mówi o tym, że duże obciążenia prowadzą do przyspieszenia tworzenia zmian zwyrodnieniowych. Na potwierdzenie tego w literaturze spotykamy się z badaniami, że trening siłowy jest czynnikiem przyspieszającym tworzenie zmian degeneracyjnych. Jednak jest i wiele takich, które potwierdzają korzyści z wykonywania ćwiczeń z obciążeniem u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów. Trening siłowy w połączeniu ze innymi rodzajami ćwiczeń pozwala zwiększyć, utrzymać bądź zniwelować spadek siły mięśniowej u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów. Ponadto poprawia funkcjonowanie w życiu codziennym i zmniejsza ból, który jest nieodłącznym elementem zmian degeneracyjnych.

Jak sami widzimy aktywność sportowa a zmiany zwyrodnieniowe to temat, który cały czas wzbudza kontrowersje. Z pewnością ruch jest nieodzownym czynnikiem zapobiegającym powstawaniu zmian przeciążeniowych a jednocześnie przeciążenia i mikrourazy są czynnikiem ryzyka powstawania zmian w chrząstce stawowej. Najważniejszym wydaje się prawidłowa technika, właściwy plan treningowy, ale i regeneracja. Mówiąc krótko: zdrowy rozsądek i znajomość własnego ciała oraz jego możliwości i ograniczeń, to klucz do sukcesu.

---

Żadna z informacji przedstawionych w tym serwisie nie stanowi diagnozy ani zalecenia lekarskiego. We wszystkich sprawach zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.